173

Zbog ovog se utjecaja njegov dio, nego se kretao i djelovao u nameÊe sljedeÊe pitanje: Ne treba li on- jugoslavenskom srednjostrujaπkom mil- da i politiku HSS-a s hrvatskog naciona- jeu, i to dobrim dijelom me u simpatize- listiËkog stanoviπta promatrati blagona- rima i promicateljima jugoslavenske ide- klono i tumaËiti kao politiku koja je po- je, gdje je u skladu sa sebi svojstvenom put Pilarove. [...] No, ta Osim toga, navodi JonjiÊ, Pilar je s vremenom doπao i do spoznaje da srp- ista boljπeviËka revolucija u Pilaru, libe- stvo u jugoslavenskoj dræavi, iako i dalje ralnom intelektualcu koji je u temelj dru- objektivno snaænije od hrvatstva, poËinje πtva postavljao cjelovitog i slobodnog slabjeti, a hrvatstvo jaËati, zbog Ëega je pojedinca, potaknula je novu bojazan, smatrao da Êe jugoslavensku. [...] Pilar je kao liberal ipak bio protivnik Tamo ju je prihvatilo etniËki hrvatsko i hipertrofiranog individualizma, te je stanovniπtvo Bosne, pripadnici takozva- smatrao da je afirmacija pojedinca mogu- ne hrvatske narodne stranke, koji su po- Êa samo u sklopu naroda, koji je flprirod- raæeni od takozvane hrvatske latinske ni i bioloπki nuæni okvir ljudskog æivota«, stranke uporiπte pronaπli u Bosni. [...] lar je djelomiËno prihvatio i socijalnu po- Iako je Pilar u nacionalno-politiËkom litiku ove stranke, predvi ajuÊi okuplja- smislu nedvojbeno bio Hrvat, on je kao nje hrvatskog naroda u staleæe, koji bi je- flslavosrpski potomak« vjerovao i u sla- dinstvenu hrvatsku nacionalnu politiku vensko porijeklo Hrvata, te u njihovu vodili pod vodstvom seljaËkog staleæa. [...] U ovom je kontekstu Tomislav Jo- njiÊ posebno istaknuo da se za razliku od tadaπnjih ideologa jugoslavenskog nacionalizma, koji su svoje uvjerenje o postojanju jedinstvenog jugoslavenskog naroda mogli temeljiti i temeljili su isklju- Ëivo na jeziËno i bioloπko-rasnim teorija- ma, Pilarov hrvatski nacionalizam, uz rasnu sastavnicu, temeljio i na religijsko- kulturnim i povijesno-dræavnim Ëimbeni- c.